6 กิเลสหลัก; 6 Root Klesha

KLESHAS (กิเลส) :  "อารมณ์ที่รบกวน" หรือ "สภาพจิตใจที่รบกวน" เป็นคำแปลของคำว่า klesha จากภาษาสันสกฤต klish ซึ่งหมายถึงรบกวนหรือรบกวน  

(แปลหยาบ ๆ จากบางส่วนของหนังสือ Your mind is your teacher)

นักแปลหลายคนให้ความหมายของ klesha ในรูปแบบต่างๆ บ้างก็เรียกมันว่า "ความทุกข์" หรือ "อารมณ์ที่มีความทุกข์" เพราะมันทำให้เราทุกข์ทรมาน  

บางคนแปลว่า "การบดบัง" เพราะพวกมันปกปิดธรรมชาติพื้นฐานอันบริสุทธิ์ของจิตใจของเรา  

“พิษ” เป็นอีกคำแปลหนึ่ง เพราะ klesha เป็นอารมณ์และความคิดที่เป็นพิษที่ทำลายความสัมพันธ์ และ สุขภาพของเรา  

ผู้แปลหลายคนเรียกพวกมันว่าเป็นอารมณ์ 

แต่คำว่า "สภาพจิตใจ" หรือ "ปัจจัยทางจิต" อาจแม่นยำกว่าเนื่องจากบางส่วนเกี่ยวข้องกับความคิดมากกว่าอารมณ์  

เราใช้คำว่า klesha ในภาษาสันสกฤตเพื่อหลีกเลี่ยงความสับสนระหว่างรูปแบบภาษาอังกฤษทั้งหมด klesha หลัก 6 ประการ หรือ “รากเหง้า” คือ 

1. ความไม่รู้ (ความไม่รู้ความจริง) 

2. ความปรารถนา (การยึดติด ความผูกพัน) 

3. ความโกรธ 

4. ความจองหอง 

5. ความสงสัย

6. ความเห็นผิด 

ทั้งหมด ล้วนเป็นบ่อเกิดของทุกข์และความไม่พอใจทั้งสิ้น

ความไม่รู้ 

ความไม่รู้เป็น klesha แรกและพื้นฐานที่สุดซึ่งเป็นที่มาของปัญหาทั้งหมด คำแปลที่ดีอีกอย่างหนึ่งสำหรับ klesha นี้คือ "ความสับสน" ซึ่งหลีกเลี่ยงแนวคิดที่ไม่เกี่ยวข้องบางอย่างที่ผู้คนอาจเชื่อมโยงกับคำว่า "ไม่รู้" ในภาษาอังกฤษ ความหมายของคำว่า “อวิชชา” ทางพุทธศาสนาไม่เกี่ยวอะไรกับการไร้การศึกษาหรือไร้ปัญญา แต่เป็นการเพิกเฉยหรือไม่รู้ความจริง ไม่เข้าใจถึงเหตุและผลของการกระทำของเรา สภาพที่ไร้ทักษะและก่อกวนทั้งหมดที่เราอาจประสบมีพื้นฐานในความสับสนนี้ ความไม่รู้นี้ เราจะตระหนักถึงความเป็นจริงได้อย่างไรหากเราสับสนกับสิ่งที่เกิดขึ้นจริงเป็นครั้งคราว?  

ความไม่รู้มีอยู่สองประเภท: 

(a) ความไม่รู้ที่เกิดขึ้นพร้อมกันหมายความว่าเราได้รับพรจากมันทันทีที่ชีวิตของเราเริ่มต้น;  

(b) ความไม่รู้แนวความคิดอยู่บนพื้นฐานของความไม่รู้ที่เกิดขึ้นพร้อม ๆ กัน แต่ได้มาในภายหลัง  

ในประเภทหลัง เราพัฒนาแนวคิดและแนวคิดที่ไม่สอดคล้องกับความเป็นจริง  

ตัวอย่างของความไม่ตระหนักในแนวความคิดคือความเชื่อที่ว่ามีตัวตนส่วนตัวที่ยั่งยืน หรือความเชื่อที่ว่าหลังจากความตายทุกอย่างเสร็จสิ้นลง โดยไม่เกิดกระแสประสบการณ์ของเราต่อจากนี้  

อีกตัวอย่างหนึ่งคือเมื่อเราคิดว่าอารมณ์เชิงลบของเราไม่ใช่ปัญหา แต่เป็นลักษณะบุคลิกภาพที่แสดงถึงความแข็งแกร่งหรือความมุ่งมั่นของเรา

ความปรารถนา

ความปรารถนา รากเหง้าที่มารบกวน อาจเรียกอีกอย่างว่าความผูกพัน ความปรารถนา หรือสิ่งที่ Pema Chödrön กล่าวถึงว่าเป็น "การติดยาเสพติด" นี้เป็นสภาวะครอบครองซึ่งต้องการ ยึดติด และจับที่วัตถุ ทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งของ  

ความโกรธ

ความโกรธ เป็นสภาวะที่เป็นศัตรูและก้าวร้าว ร่างกายของเราตึงเครียดและเต็มไปด้วยพลังงาน เราจึงไม่รู้สึกสบาย ไม่สบายใจ หรือไม่มีความสุขอีกต่อไป ความโกรธมักนำไปสู่การกระทำที่ไม่ชำนาญ ซึ่งนำไปสู่ปัญหามากยิ่งขึ้น

ความเย่อหยิ่ง

ความเย่อหยิ่ง หรือความจองหองเป็นความรู้สึกที่เหนือกว่า เราไม่เคารพหรือชื่นชมผู้อื่น คำสอนกล่าวว่าจิตใจที่หยิ่งยโสเป็นจิตใจที่เลวร้ายที่สุด เพราะมันเหมือนลูกบอลเหล็กในสายฝน มันไม่สามารถบรรจุน้ำได้ ในทำนองเดียวกัน บุคคลที่มีจิตใจเย่อหยิ่งไม่สามารถมีคุณสมบัติหรือคำสอนฝ่ายวิญญาณได้  

ความสงสัย

ความสงสัย หรือความลังเลรั้งเราไว้เพราะความไม่แน่นอน เราอาจมีความตั้งใจและความทะเยอทะยานเกี่ยวกับสิ่งที่เราต้องการทำ แต่ตราบใดที่เรามีข้อสงสัย เราไม่สามารถบรรลุผลสำเร็จได้อย่างเต็มที่ หากเราไม่แน่ใจอย่างสมบูรณ์ เราจะไปสนใจทำไม? ดังนั้นเราไม่เตรียมตัว ความสงสัยทำให้เราถอยห่างจากการเตรียมการที่จำเป็นและการดำเนินการที่จำเป็น  

มุมมองที่ไม่ถูกต้อง

มุมมองที่ไม่ถูกต้อง คือความเชื่อหรือความคิดเห็นที่ได้รับอิทธิพลจาก klesha ทัศนะที่ผิดพลาดมีห้าประเภทซึ่งเป็นมูลฐานของทัศนะที่ไม่เหมาะสมอื่นๆ ทั้งหมดที่เกิดขึ้น ได้แก่ 

(ก) ความเชื่อในตัวตนที่มีอยู่จริง (ข) ความเห็นแบบสุดโต่งเช่นนิรันดรและการทำลายล้าง (ค) ไม่เชื่อในกฎแห่งเหตุและผลแห่งกรรม (ง) เชื่อว่าความเห็นผิดเป็นความจริงและ (จ) เชื่อในเส้นทางที่ผิดพลาดไปสู่การปลดปล่อย

รากเหง้าทั้งหกสามารถสรุปแบ่งออกเป็นสาม คือ

ความเขลา ความปรารถนา และความโกรธ  

นักเขียนบางคนเรียกพวกเขาว่าความสับสน ความหลงใหล และความก้าวร้าว  

อีกวิธีหนึ่งในการมองคือ เรามีสามรูปแบบในการจัดการกับชีวิตภายในและภายนอกของเรา: 

ไม่สังเกตเห็น (ความเฉยเมยหรือ "ความเพิกเฉย" ซึ่งเป็นความสับสน) 

จับหรือดึงเข้าหาเรา (สิ่งที่แนบมา หรือความปรารถนา ซึ่งก็คือ กิเลส) 

และ ผลักไสเรา (ความเกลียดชังซึ่งนำไปสู่ความโกรธและความก้าวร้าว)

ในช่วงเวลาที่อารมณ์แปรปรวนเกิดขึ้น เราสามารถเห็นการปรากฏตัวของกิเลส ในกรณีของความโกรธนั้นชัดเจนมาก หากคนๆ หนึ่งผ่อนคลาย ยิ้มและเป็นมิตร และทันใดนั้นเกิดความโกรธขึ้น เราจะเห็นการสูญเสียความสบายใจในการแสดงสีหน้าและภาษากายของบุคคลนั้นทันที เราสามารถคาดการณ์ได้ในอนาคตและตระหนักว่า: หากอารมณ์ที่รบกวนทำให้รู้สึกไม่สบายใจในตอนแรก ผลที่ตามมาจะมีความทุกข์มากขึ้นเพียงใด!